O xoves 25 de abril estarei na universidade de Granada canda outros amigos cunha conferencia que se titulará: "L'animale che mi porto dentro: paixón, sordidez e contradición na literatura ou de por que non son posmoderno pero talvez si". Ten un título moi pretencioso porque me deron dúas horas para decidilo, pero aínda non sei de que hostias vou falar. E despois á tardiña tocaremos as Ataque Escampe e tal.
22 de abr. de 2013
L'animale che mi porto dentro vuole te
5 de abr. de 2013
Dous poemas de Armand Gatti
Pedíronme unha colaboración para o blogue De volta para a Loureda. Rede de apoio a Carlos Calvo, aquí. Como máis ou menos todo o que eu penso ao respecto xa o dixeran outras persoas antes e seguramente mellor, preferín aportar un material un pouco menos explícito pero igualmente duro: a tradución de dous poemas do (máis que nada) dramaturgo franco-monegasco Armand Gatti. Que reproduzo aquí.
Os personaxes do teatro
morren na rúa
O que loita perpetuamente
na fronteira de algo (importante) pero nunca sabe onde se encontra
O que enredado nas
xestións do simbolismo chantou o angazo e mais o arado imaxinarios
nas estacións de U-Bahn para desafiar (reinventar?) a cidade
O que bebeu alcol de ovo
de serpe en Pequín co ministro dos estranxeiros e creu durante anos
que era chinés (aínda o cre, na forma de versículos do tao nun dos
caixóns da súa mesa de traballo)
O que o mesmo día, diante
do mesmo muro dun cárcere de Guatemala, viu tres Cristos (pode que
un fose falso) fusilados polos homes da United Fruit Company, e desde
daquela procura unha cruz sen encontrala xamais (e de aí as súas
interminábeis explicacións: un Cristo sen cruz resulta
insoportábel)
O das citas clandestinas
coas parábolas budistas que creu ler o mundo na cabeza decapitada do
gato do monte Nan-Chuan
O que procuraba por entre
as diásporas dos pobos a filla pequena dun cosaco ucraíno que
fuxira polos mundos libertarios cun cineasta con cabeza de cabalo
O que nunha cafetería dA
HABANA asistira á revolta de Deus pai (“Non, xa non quero ser
Deus!”) pero despois non foi quen de ocupar o seu posto
O que rompía todas as
mañás un tixolo de vidro na cabeza soñando con ser un xabarín
(sen atributo, sen suxeito e, así e todo, verbo transitivo)
O do toque de alarma para
as guerras eternas e o berro do espírito humillado (pisoteado) nas
galaxias
O que durante trinta anos
tentou camiñar sobre as augas dun porto dos Alpes marítimos e
acabou facendo patinaxe sobre o Báltico (a cidade de Arenshop
asistiu ao acontecemento)
O que lle trenzaba a cada
meniña de Berlín unha coroa de raís e de luces de camiños de
ferro para que puidesen casar coa treboada
O contador de combates de
boxeo os sábados, de fragmentos de partidos de fútbol na televisión
e de posicións fetais nas piscinas olímpicas
O gordo de cara, de
ventre, de cu, de collóns, de nariz (son os gordos os que fan a
historia da Historia), atrapado a cada vez na linguaxe das ideoloxías
e forcexando como unha rata (gorda) nun cepo
O que nunca está (ou, se
está, ninguén o sabe). Talvez está morto nalgures, pero todos o
ignoran.
Escribo para mudar o
pasado
A véspera dunha partida
cara ao cárcere de Limoges, diante do KZ (campo de concentración):
un taller do cárcere de Tulle. Unicamente presos políticos (os da
rexión e mais os trasladados).
Personaxe do drama: unha
folla de papel.
Pregunta:
-Isto escribíchelo ti?
-Eu?
-Si, claro... é unha
páxina do teu caderno.
-E a vós que carallo vos
importa?
-Simple vixilancia, é
normal... estamos en guerra...
-Contra quen? Unha folla
de papel?
-Nunha folla de papel
tamén hai unha maneira de ver as cousas que cómpre explicar.
No medio, o Gato. En
frente, exhibida como unha rapaza grávida na reunión dunha boa
familia, a folla de papel coa frase incriminatoria: “Xamais me
sentín tan libre como aquí”. Arredor os compañeiros detidos do
taller falan a lingua dos xuíces. Por que lle colleron o caderno? É
a raíz desta inquisición que nace automaticamente todo papel
escrito?
-Vas ter que darlles
explicacións aos camaradas!
-Non teño nada a ver cos
camaradas. Eu non son un dos vosos.
-Entre os nosos non hai
sitio para os pimpíns!
-Nin para os vendidos!
-Eu non creo que el sexa
un vendido... é máis grave. Es un irresponsábel... Exactamente
igual que en España cos anarcos... Aquí demóstrase unha vez
máis...
-O que se demostra?
-Traizoácheste co teu
caderno... escribir o que escribiches quere dicir que nos desexas o
cárcere a todos. Si ou non?
-Non é que sexas un
cabrón, Gato, es un traidor obxectivo.
-E vós é máis ben polos
policías subxectivos que tomades partido.
A palabra policía
transforma o tribunal da sombra no seu irmán carcelario: o axuste de
contas.
De súpeto un “non!”
seco, case indiferente na súa brevedade, e todo se detén. Neste
ambiente de paredes húmidas e lixadas de salitre, de bancos
enganchados con cadeas, os contendentes pola folla de papel parecen
un grupo de cascudas sorprendidas pola luz. Todos ollan a Ruben, como
se el fose a causa deste deslumbramento.
-Se alguén quere tocar
esta folla vai ter que comezar por min. É a miña liberdade,
estamos?
Á noite, Ruben achégase
ao home libre do cárcere de Tulle. A ollada agroma con dificultade.
Os bechos e as ratas, que botan carreiras desenfrenadas entre os
somieres, impídenlle durmir.
-Gato, por que escribes?
-Para mudar o pasado.
1 de abr. de 2013
Ese polaco que entra nun bar
Hai cousa dun ano encargáronme reseñar para a revista Protexta o libro O prezo da fama de Slawomir Mrozek, que viña de publicar Rinoceronte. Despois o número de Protexta saíu con retraso (eu dei conta aquí) e por razóns técnicas, en todo caso alleas a min, non incluíu esta reseña. Póñoa aquí para que non se perda totalmente. Nalgún momento pensei en esperar que morrese Mrozek, pero estas cousas non deixan de dar mal rollo. Mellor agora.
Foto de Mariusz Kubik |
Ese polaco que entra
nun bar. Slawomir Mrozek, O prezo da fama (Rinoceronte, 2012)
Existe unha estirpe de
narradores que nunca son os máis coñecidos aínda que sexan
coñecidos e que, enfrontados á situación de reciclar a sintaxe dun
xénero preliterario para a súa obra, evitan os máis canónicos (o
mito, a lenda, a liturxia) e escollen un menos prestixiado: o chiste.
Slawomir Mrozek pertence a esta estirpe, canda outros como Quim
Monzó, Javier Tomeo ou ese grande autor inxustamente relegado ao
gueto infantoxuvenil que é Gianni Rodari. Evidentemente, non se
trata de que escriban chistes, este é apenas un préstamo estrutural
e talvez tamén un estado de ánimo para encarar a trama e que, madia
leva, non lles impide a estes autores xurdidos da improbábel cópula
entre Kafka e Eugenio tratar temas graves, amargos ou sórdidos se a
ocasión o merece.
Desde O elefante
(1957) até este O prezo da fama (1996), a narrativa breve de
Mrozek segue un esquema similar: amplos catálogos de textos
pechados, nos antípodas da tranche de vie como de Chéjov e
dos popes do microrrelato, malia a súa breve extensión: nestes
textos os personaxes non sobreviven ao punto final, non o precisan,
cumpriron o seu papel, como no mundo do chiste o maricón que entra
nun bar nunca terá unha vida fóra do bar e o chorado Mistetas nunca
reaparecerá ouveando de medo na porta da señora. A descrición é
simplemente eficaz, un par de trazos para contextualizar historias
que por veces se constrúen cos alicerces dos tópicos: o que hoxe
chamamos mañá, mañá volve ser hoxe; un neno non sabe que a hora
muda conforme o tempo vai pasando; un computador rebélase contra o
seu propietario; un tipo interpreta todas as normas ao pé da letra e
resulta ridículo. Só falta a compra dun loro nunha paxararía. E
porén a resolución sempre reborda as expectativas do lector, pois
supón un desequilibrio para unha situación en aparencia simétrica
e ese desequilibrio destila unha crueldade francamente sa. Dito
doutra maneira: o recurso ao chiste dura o que dura o plantexamento
da historia, pero nos mellores textos un xiro inesperado esquiva a
piada final e desínflanos as expectativas e, por veces, o corazón.
E despois, a Polonia
socialista. Pobre contexto na medida en que o país é enorme e o
socialismo durou máis de corenta anos, pero a historia nacional está
moi presente malia que a tradución (moi lexíbel por outra banda)
por veces nos sorprenda falando de pesetas ou de personaxes que se
poñen a falar español. Talvez o máis interesante d'O prezo da
fama sexa precisamente que nalgúns textos xa se narre a chegada
do capitalismo ao país e que Mrozek lle faga extensiva a súa
sátira, que ademais leva un envoltorio de enorme decepción. Se
penso que os textos de crítica ao capitalismo son os mellores do
volume non é por esquerdismo meu, que tanto ten, senón porque
entendo que un Mrozek que levaba décadas perfeccionando a súa
crítica á burocracia socialista, ao verse confrontado a unha
situación diferente soubo mirar arredor e desenvolver recursos máis
frescos, contrariamente a tantos artistas que consagran a súa
carreira á crítica dun réxime e cando este cae ven caer canda el
toda a súa inspiración.
O que lle pasou a
Mrozek, por desgraza, foi que nese momento lle chegou a vellez. Ou o
cansazo, ou a enfermidade, ou a apatía. Non o sabemos. Non o sei. O
que é certo é que non volveu escribir contos desde comezos dos
noventa. E vivo está.
Assinar:
Postagens (Atom)